Σταύρος Φρυγανάς: Μια αναφορά στον παλιό Έλληνα πρωταθλητή 20 χρόνια από τον θάνατό του

25 Αυγούστου 1945. Στη ρημαγμένη από τον πόλεμο Αθήνα διεξάγεται μια πρωτόγνωρη για τα ελληνικά δεδομένα σκακιστική εκδήλωση. Ένας πρωταθλητής, ο μεγαλύτερος ίσως Έλληνας σκακιστής του Μεσοπολέμου, με διεθνείς περγαμηνές, αντιμετωπίζει σε αγώνα blind σιμουλτανέ πέντε αντιπάλους που αγωνίζονται συνεργαζόμενοι σε τρεις σκακιέρες και τους νικάει όλους! Ο σκοπός είναι ιερός. Πρέπει να μαζευτούν χρήματα για την ανοικοδόμηση της χώρας κι ο καθένας προσφέρει ό,τι μπορεί, με το δικό του τρόπο. Το όνομα του σκακιστή είναι Σταύρος Φρυγανάς, πρωταθλητής Ελλάδας 10 χρόνια πριν (1935), και την ισχύ του έχουν δοκιμάσει ήδη ο Λάσκερ, ο Μπογκολιούμποβ, ο Αλιέχιν!

Ο Σταύρος Φρυγανάς (1906-1996) γεννήθηκε στην Αθήνα και σε πολύ νεαρή ηλικία έφυγε για τη Γερμανία όπου σπούδασε Μηχανολόγος-Ηλεκτρολόγος. Παράλληλα με τις σπουδές του καλλιεργούσε τη μεγάλη του αγάπη, το σκάκι, και γρήγορα απέκτησε κάποιο όνομα. Η Γερμανία ήταν μια προηγμένη σκακιστικά χώρα κι έτσι ο νεαρός μαιτρ είχε την ευκαιρία να αντιμετωπίσει πολλούς παίχτες παγκόσμιας κλάσης, όπως αυτούς που προαναφέραμε, αλλά και πολλούς άλλους. Μάλιστα τα αποτελέσματά του ήταν αξιοσημείωτα. Το 1925 κερδίζει τον Λάσκερ που αντιμετωπίζει σε αγώνα χάντικαπ δέκα γνωστούς σκακιστές, ανάμεσα στους οποίους ο νεαρός Έλληνας. Το 1924 κερδίζει πειστικότατα τον έμπειρο Ζέμις, που επρόκειτο στο μέλλον να γίνει γκρανμαίτρ, έναν από τους ισχυρότερους Γερμανούς της εποχής του. Το 1926 κάνει ισοπαλία με τον Μπογκολιούμποβ. Την ίδια χρονιά επιστρέφει στην Αθήνα, για να ξαναφύγει, αυτή τη φορά για τη Γαλλία, όπου θα ζήσει ανάμεσα στα 1930 και 1932 κι όπου θα κάνει ισοπαλία με τον Αλιέχιν! Τέλος το 1935 θα πρωτεύσει στο πρώτο Πρωτάθλημα Ελλάδας.

Μετά από τον πόλεμο ο Φρυγανάς ασχολήθηκε με τον διοργανωτικό τομέα και συνέβαλε στην ίδρυση της Ελληνικής Σκακιστικής Ομοσπονδίας, της οποίας διετέλεσε και Πρόεδρος. Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 εγκαταστάθηκε στην Ισπανία και πέθανε το 1996 στη Μάλαγα.

Θα δούμε παρακάτω την ιστορική του νίκη επί του Ζέμις:

Ζέμις-Φρυγανάς, Βερολίνο 1924
(Ανάλυση και σχόλια του Σπύρου Ιλαντζή)

1.ε4 γ5 2.Ιζ3 ε6 3.δ4 γxδ4 4.Ιxδ4 Ιζ6 5.Ιγ3 Ιγ6 6.Αε3 Αβ4 7.Αδ3 δ5 8.εxδ5 Ιxδ5 9.0–0 [9.Ιxγ6 βxγ6=] 9...Ιxγ3 10.βxγ3 Αxγ3 11.Ιxγ6 βxγ6 12.Πβ1 0–0 13.Αγ5 Πε8 14.Πβ3 Βζ6 [14...Αζ6? 15.Αxθ7+! Ρxθ7 16.Βθ5+ Ρη8 17.Πθ3+-] 15.Αxθ7+ Ρxθ7 16.Βδ3+ Ρη8 17.Πxγ3 Πδ8 18.Βθ3 Αα6 [18...ε5 19.Βη3 Αε6=] 19.Πε1 Παβ8 20.Πη3 Πβ7 21.Ρθ1?! Πβ2 22.Βη4 Πxγ2 23.Αε7 Βε5! 24.Πηε3 Πδ4 25.Βζ3 Βδ5 26.Βη3 (/\ 27.Αζ6 ή 27.Ββ8+ Ρθ7 28.Πθ3+) 26...Αε2! 27.Ββ8+ [27.Αζ6 Πη4–+] 27...Ρθ7 28.Πθ3+ [28.Ββ1 Βxα2–+] 28...Αθ5 29.Ββ1 Πδδ2 [29...Πδγ4? 30.Πε2+- (όχι όμως 30.Πγ1 (Λούρης), λόγω του 30...Ββ5 31.Πxθ5+ Ρη8–+) ] 30.Πγ3 [30.Πγ1 η6–+] 30...Πxζ2 [ή 30...Βxα2] 31.Βxγ2+ Πxγ2 32.Πxγ2 Αδ1 33.Πγ5 Βδ2 34.Πγε5 Αγ2 35.Αγ5 ζ5 36.Αxα7 [36.Πxε6 Αε4 37.Πη1 Βδ5] 36...Αε4 37.Πη1 Αδ5 38.Πε3 [38.α4 Βζ4 (38...ζ4) ; 38.α3 Βα5 (38...Βγ3 39.Πε3; 38...ζ4)] 38...ζ4 39.Πη3+ Ρη8 40.Πα3 Βε2 41.θ3 ζ3 και τα Λευκά εγκατέλειψαν

Πηγές:
-Κώστα Χατζιώτη, Το σκάκι στην Ελλάδα, Αθήνα 1984
-Σπύρου Λούρη, Τα πρωταθληματα σκακιού σε Ελλάδα και Κύπρο, εκδόσεις Ντούσγος, Αθήνα 1997
-Η GreekBase, το site του Σωτήρη Δελαβέκουρα (για την παρτίδα και τα σχόλια)

H. J. Rose - Ο καθηγητής κλασικής φιλολογίας που καθήλωσε τον Καπαμπλάνκα

Το βιβλιο A Handbook of Greek Mythology (Εγχειρίδιο ελληνικής μυθολογίας, 1928) θεωρείται ακόμα και σήμερα ένα από τα σημαντικότερα έργα παγκοσμίως σχετικά με το αντικείμενο αυτό. Συγγραφέας του ο διακεκριμένος καναδικής καταγωγής Άγγλος φιλόλογος Herbert Jennings Rose (1883-1961), που κατείχε την έδρα της ελληνικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Σαιντ Άντριους (St Andrews) της Σκωτίας από το 1927 ως το 1953.
Ένα ακόμη από τα σημαντικότατα έργα του είναι γνωστό στην πλειοψηφία των σπουδαστών των διαφόρων τμημάτων της Φιλοσοφικής Σχολής της χώρας μας. Πρόκειται για την Ιστορία της λατινικής λογοτεχνίας, έργο που γράφτηκε το 1954 και διδάσκεται ακόμα και σήμερα σε πολλές χώρες.


Η άγνωστη πτυχή της ζωής του Rose δεν είναι άλλη από το σκάκι. Ερασιτέχνης, μια και οι υποχρεώσεις του στον πανεπιστημιακό χώρο δεν του έδιναν πολλά περιθώρια για να παίζει συστηματικά, ήταν ωστόσο αρκετά ικανός ώστε να κάνει την εξής ισοπαλία με τον Καπαμπλάνκα σε ένα ματς που παίχτηκε τηλεγραφικά στις 23 Μαρτίου του 1907 και το οποίο βρήκαμε στην Chessbase:

Capablanca-Rose
Πανεπιστημιακό ματς ΗΠΑ-Αγγλία μέσω τηλεγράφου, 1907
1. ε4 ε5 2. Ιζ3 Ιγ6 3. Αβ5 ζ5 4. δ3 Ιζ6 5. 0-0 ζxε4 6. δxε4 δ6 7. Ιγ3 Αε7 8. θ3 0-0 9. Ιη5 Βε8 10. ζ4 θ6 11. Αγ4+ Ρθ8 12. Ιε6 Αxε6 13. Αxε6 Ιδ4 14. Αβ3 Ιxβ3 15. αxβ3 Βγ6 16. Βε2 εxζ4 17. Αxζ4 α6 18. Παε1 Παε8 19. Βδ3 Ιδ7 20. Ιδ5 Ιγ5 21. Βγ3 Ιε6 22. Βδ2 Ιxζ4 23. Ιxζ4 Βγ5+ 24. Ρθ1 Αη5 25. Ιη6+ Ρη8 26. Βδ3 Πxζ1+ 27. Πxζ1 Αζ6 28. ε5 δxε5 29. β4 Βγ6 30. Ββ3+ Βε6 31. Βη3 Αη5 32. Ιθ4 Αxθ4 33. Βxθ4 ε4 34. Πε1 Βε7 35. Βxε7 Πxε7 36. Ρη1 Ρζ7 37. Ρζ2 Ρζ6 38. Ρε3 Ρε5 39. Πδ1 θ5 40. Πδ4 Ρζ5 41. Πδ5+ Ρη6 42. Πδ4 και στο σημείο αυτό συμφωνήθηκε η ισοπαλία

Κωνσταντίνου και Ελένης

Σκακιστική σκηνή με τον Χάρη Ρώμα και την Ντέπυ Πάγκα, από την παλιά κωμική σειρά του Αντέννα "Κωνσταντίνου και Ελένης".

Το ιστορικό βιβλίο του Damiano

Τον 16ο αιώνα το σκάκι με τους σημερινούς κανόνες έκανε τα πρώτα του βήματα. Το 1575 ήταν μάλιστα μια χρονιά σταθμός για την ιστορία του παιχνιδιού γιατί τότε έγινε το πρώτο μεγάλο διεθνές τουρνουά. Ήταν στην Ισπανία, στην αυλή του βασιλιά Φιλίππου του Β'.

Την εποχή εκείνη η Ιταλία και η Ισπανία ήταν οι μεγαλύτερες σκακιστικές δυνάμεις της Ευρώπης. Επόμενο είναι λοιπόν τα βιβλία που έχουμε από εκείνα τα χρόνια να είναι γραμμένα σε αυτές τις δύο γλώσσες. Ένα διάσημο βιβλίο είναι το βιβλίο του Πορτογάλου Pedro Damiano. Εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1512, ήταν δίγλωσσο (ιταλικά και ισπανικά) και είχε τόση επιτυχία ώστε τα επόμενα 50 περίπου χρόνια να γνωρίσει πολλές καινούριες εκδόσεις καθώς και μεταφράσεις σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες.

Μέσα σε αυτό το βιβλίο συναντούμε χρήσιμες συμβουλές για τους σκακιστές, μερικές από τις οποίες έχουν αξία ακόμα και σήμερα, περισσότερο από 500 χρόνια μετά, π. χ. «όταν έχεις μια καλή κίνηση ψάξε να δεις μήπως υπάρχει καμιά ακόμα καλύτερη».
Παρακάτω υπάρχει μια φωτογραφία από σελίδα του βιβλίου.

Έξι βασίλισσες!

Η παρακάτω θέση ματ είναι από σχολικούς αγώνες μικρών παιδιών κι είναι φανερή η διάθεση του Λευκού να νικήσει "πολύ". Αφού αποφεύχθηκε το πατ, πάλι καλά!

Αρχεία σχολείων - 3ο δημοτικό σχολείο Ταύρου, 2002-2004

Για μια σχετικά σύντομη περιοδο δύο χρόνων διδάξαμε σκάκι και στον Ταύρο, με επιτυχία. Τα αποτελέσματα των εσωτερικών πρωταθλημάτων των προχωρημένων:  

Εσωτερικό πρωτάθλημα 2002-2003


Εσωτερικό πρωτάθλημα 2003-2004

Αρχεία σχολείων - 41ο δημοτικό σχολείο Αθήνας, 1998-2002

Στο 41ο δημοτικό σχολείο Αθήνας διδάξαμε σκάκι από το 1998 ως το 2002. Η συμμετοχή τις περισσότερες χρονιές ήταν μεγάλη, όπως και η συμπαράσταση του Συλλόγου Γονέων του σχολείου εκείνης της εποχής, που πάντοτε ήταν παρών για να προσφέρει κάθε δυνατή διευκόλυνση στα παιδιά.
Τα τελικά αποτελέσματα κάθε χρονιάς στα γκρουπ των προχωρημένων:

Εσωτερικό πρωτάθλημα 1998-1999


Εσωτερικό πρωτάθλημα 1999-2000


Εσωτερικό πρωτάθλημα 2000-2001


Εσωτερικό πρωτάθλημα 2001-2002