Σταύρος Φρυγανάς: Μια αναφορά στον παλιό Έλληνα πρωταθλητή 20 χρόνια από τον θάνατό του

25 Αυγούστου 1945. Στη ρημαγμένη από τον πόλεμο Αθήνα διεξάγεται μια πρωτόγνωρη για τα ελληνικά δεδομένα σκακιστική εκδήλωση. Ένας πρωταθλητής, ο μεγαλύτερος ίσως Έλληνας σκακιστής του Μεσοπολέμου, με διεθνείς περγαμηνές, αντιμετωπίζει σε αγώνα blind σιμουλτανέ πέντε αντιπάλους που αγωνίζονται συνεργαζόμενοι σε τρεις σκακιέρες και τους νικάει όλους! Ο σκοπός είναι ιερός. Πρέπει να μαζευτούν χρήματα για την ανοικοδόμηση της χώρας κι ο καθένας προσφέρει ό,τι μπορεί, με το δικό του τρόπο. Το όνομα του σκακιστή είναι Σταύρος Φρυγανάς, πρωταθλητής Ελλάδας 10 χρόνια πριν (1935), και την ισχύ του έχουν δοκιμάσει ήδη ο Λάσκερ, ο Μπογκολιούμποβ, ο Αλιέχιν!

Ο Σταύρος Φρυγανάς (1906-1996) γεννήθηκε στην Αθήνα και σε πολύ νεαρή ηλικία έφυγε για τη Γερμανία όπου σπούδασε Μηχανολόγος-Ηλεκτρολόγος. Παράλληλα με τις σπουδές του καλλιεργούσε τη μεγάλη του αγάπη, το σκάκι, και γρήγορα απέκτησε κάποιο όνομα. Η Γερμανία ήταν μια προηγμένη σκακιστικά χώρα κι έτσι ο νεαρός μαιτρ είχε την ευκαιρία να αντιμετωπίσει πολλούς παίχτες παγκόσμιας κλάσης, όπως αυτούς που προαναφέραμε, αλλά και πολλούς άλλους. Μάλιστα τα αποτελέσματά του ήταν αξιοσημείωτα. Το 1925 κερδίζει τον Λάσκερ που αντιμετωπίζει σε αγώνα χάντικαπ δέκα γνωστούς σκακιστές, ανάμεσα στους οποίους ο νεαρός Έλληνας. Το 1924 κερδίζει πειστικότατα τον έμπειρο Ζέμις, που επρόκειτο στο μέλλον να γίνει γκρανμαίτρ, έναν από τους ισχυρότερους Γερμανούς της εποχής του. Το 1926 κάνει ισοπαλία με τον Μπογκολιούμποβ. Την ίδια χρονιά επιστρέφει στην Αθήνα, για να ξαναφύγει, αυτή τη φορά για τη Γαλλία, όπου θα ζήσει ανάμεσα στα 1930 και 1932 κι όπου θα κάνει ισοπαλία με τον Αλιέχιν! Τέλος το 1935 θα πρωτεύσει στο πρώτο Πρωτάθλημα Ελλάδας.

Μετά από τον πόλεμο ο Φρυγανάς ασχολήθηκε με τον διοργανωτικό τομέα και συνέβαλε στην ίδρυση της Ελληνικής Σκακιστικής Ομοσπονδίας, της οποίας διετέλεσε και Πρόεδρος. Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 εγκαταστάθηκε στην Ισπανία και πέθανε το 1996 στη Μάλαγα.

Θα δούμε παρακάτω την ιστορική του νίκη επί του Ζέμις:

Ζέμις-Φρυγανάς, Βερολίνο 1924
(Ανάλυση και σχόλια του Σπύρου Ιλαντζή)

1.ε4 γ5 2.Ιζ3 ε6 3.δ4 γxδ4 4.Ιxδ4 Ιζ6 5.Ιγ3 Ιγ6 6.Αε3 Αβ4 7.Αδ3 δ5 8.εxδ5 Ιxδ5 9.0–0 [9.Ιxγ6 βxγ6=] 9...Ιxγ3 10.βxγ3 Αxγ3 11.Ιxγ6 βxγ6 12.Πβ1 0–0 13.Αγ5 Πε8 14.Πβ3 Βζ6 [14...Αζ6? 15.Αxθ7+! Ρxθ7 16.Βθ5+ Ρη8 17.Πθ3+-] 15.Αxθ7+ Ρxθ7 16.Βδ3+ Ρη8 17.Πxγ3 Πδ8 18.Βθ3 Αα6 [18...ε5 19.Βη3 Αε6=] 19.Πε1 Παβ8 20.Πη3 Πβ7 21.Ρθ1?! Πβ2 22.Βη4 Πxγ2 23.Αε7 Βε5! 24.Πηε3 Πδ4 25.Βζ3 Βδ5 26.Βη3 (/\ 27.Αζ6 ή 27.Ββ8+ Ρθ7 28.Πθ3+) 26...Αε2! 27.Ββ8+ [27.Αζ6 Πη4–+] 27...Ρθ7 28.Πθ3+ [28.Ββ1 Βxα2–+] 28...Αθ5 29.Ββ1 Πδδ2 [29...Πδγ4? 30.Πε2+- (όχι όμως 30.Πγ1 (Λούρης), λόγω του 30...Ββ5 31.Πxθ5+ Ρη8–+) ] 30.Πγ3 [30.Πγ1 η6–+] 30...Πxζ2 [ή 30...Βxα2] 31.Βxγ2+ Πxγ2 32.Πxγ2 Αδ1 33.Πγ5 Βδ2 34.Πγε5 Αγ2 35.Αγ5 ζ5 36.Αxα7 [36.Πxε6 Αε4 37.Πη1 Βδ5] 36...Αε4 37.Πη1 Αδ5 38.Πε3 [38.α4 Βζ4 (38...ζ4) ; 38.α3 Βα5 (38...Βγ3 39.Πε3; 38...ζ4)] 38...ζ4 39.Πη3+ Ρη8 40.Πα3 Βε2 41.θ3 ζ3 και τα Λευκά εγκατέλειψαν

Πηγές:
-Κώστα Χατζιώτη, Το σκάκι στην Ελλάδα, Αθήνα 1984
-Σπύρου Λούρη, Τα πρωταθληματα σκακιού σε Ελλάδα και Κύπρο, εκδόσεις Ντούσγος, Αθήνα 1997
-Η GreekBase, το site του Σωτήρη Δελαβέκουρα (για την παρτίδα και τα σχόλια)