Σάμιουελ Μπόντεν: ένας πολυτάλαντος πρωταθλητής του 19ου αιώνα

Το 1853 στο Λονδίνο μια φιλική παρτίδα ανάμεσα στον Σούλντερ και τον πρωταθλητή Αγγλίας Μπόντεν είχε φτάσει στην παρακάτω θέση:

  
Ο Μπόντεν, που έπαιζε με τα Μαύρα, βρήκε εδώ το εξής ματ: 1.... Βxγ3+! 2. βxγ3 (υποχρεωτικό) Αα3 ματ. Από τότε το ματ που πραγματοποιείται με δύο Αξιωματικούς μετά από παρόμοια θυσία της Βασίλισσας φέρει το όνομά του.

Ο Σάμιουελ Μπόντεν (Samuel Boden, 1826-1882) ήταν ένας από τους καλύτερους παίχτες του κόσμου κατά τη δεκαετία του 1850. Το 1857 βγήκε δεύτερος στο ισχυρό τουρνουά του Μάντσεστερ πίσω από τον Λέβενταλ και την επόμενη χρονιά έπαιξε μια σειρά από φιλικές παρτίδες με τον ανίκητο Μόρφυ,  ο οποίος δήλωσε για τον Μπόντεν ότι ήταν ο ισχυρότερος Άγγλος παίχτης, καλύτερος και από τον διάσημο Στάουντον. Το 1861 βγήκε δεύτερος στο τουρνουά του Μπρίστολ πίσω από τον Πάουλσεν.

Ο ίδιος ήταν υπάλληλος στους σιδηροδρόμους. Από εκεί και πέρα σταδιοδρόμησε σε πολλούς άλλους τομείς. Το 1851 συνέγραψε ένα βιβλίο για το σκάκι που έγινε διάσημο, ενώ το 1858 ανέλαβε τη σκακιστική στήλη του περιοδικού The Field και την κράτησε μέχρι το 1872. Η σκακιστική αυτή στήλη συνεχίζεται ακόμα και σήμερα και είναι η παλαιότερη της χώρας.

Εκείνο όμως που ίσως δεν είναι ευρέως γνωστό είναι πως ο Μπόντεν ήταν ένας πολύ καλός κριτικός τέχνης του καιρού του καθώς και ερασιτέχνης ζωγράφος ο ίδιος, με προτίμηση στη ζωγραφική τοπίων της ιδιαίτερης πατρίδας του. Παρακάτω μπορούμε να δούμε τρεις από τους πίνακές του.

 

 

 

Μοντέρνα ζωγραφική και σκάκι

Sultanov Yuriy (1975-)

Το σκάκι έχει επηρεάσει πολύ την τέχνη και ιδιαίτερα την μοντέρνα ζωγραφική. Έχουμε κατά καιρούς παρουσιάσει από αυτό και άλλα ιστολόγια καλλιτέχνες που ανήκουν σε διαφορετικές αποχές, από τον Μεσαίωνα μέχρι σήμερα. Βλέπουμε εδώ λίγους πίνακες ζωγραφισμένους από νεώτερους και λιγότερο γνωστούς καλλιτέχνες.


Jeffrey Batchelor (1960-)


Dmitri Zajtsev


Charlotte Mclaughlin (1984-)

Οι Πλειάδες του Βερολίνου και ο Φον Μπίλγκουερ

Γύρω στα 1837-1843 στο Βερολίνο είχε σχηματιστεί μια ομάδα επτά νεαρών σκακιστών που ονομάζονταν Πλειάδες, από το όνομα του γνωστού λαμπρού αστερισμού. Οι περισσότερο γνωστοί από αυτούς ήταν ο Μπλέντοβ, ο πραγματικός ιδρυτής της ομάδας και ισχυρότερος Γερμανός παίχτης της εποχής, ο Φον Μπίλγουερ και ο Φον ντερ Λάσα, που επρόκειτο να εξελιχθεί σε έναν από τους καλύτερους παίχτες του 19ου αιώνα.


Τασίλο φον ντερ Λάσα

Ο σκακιστικός όμιλος του Βερολίνου, στον οποίο ανήκαν όλοι αυτοί οι παίχτες, είχε θέσει ένα μεγαλεπήβολο στόχο: να ανεβάσει τα στάνταρ του γερμανικού σκακιού και να φτάσει τις σκακιστικά προηγμένες χώρες τις εποχής, δηλαδή τη Γαλλία και την Αγγλία. Για το σκοπό αυτό αποφασίστηκε η έκδοση ενός θεωρητικού εγχειριδίου και ενός περιοδικού. Και οι δύο αυτές εκδόσεις επρόκειτο να αποτελέσουν σημεία αναφοράς για πάρα πολλές δεκαετίες.

Το περιοδικό το ανέλαβε ο Λούντβιχ Έρντμαν Μπλέντοβ και το πρώτο του τεύχος εκδόθηκε το 1846. Ήταν το περιοδικό Schachzeitung, που το 1872 μετονομάστηκε σε Deutsche Schachzeitung και συνέχισε την έκδοσή του μέχρι το Δεκέμβριο του 1988!
Το θεωρητικό βιβλίο το ξεκίνησε ο Πάουλ Ρούντολφ Φον Μπίλγκουερ. Η ιδέα ήταν να συστηματοποιηθεί όλη η ως τότε σκακιστική γνώση στα ανοίγματα και στα φινάλε. Επρόκειτο για μια τιτάνια προσπάθεια, που όμως έμελλε να είναι το διασημότερο ίσως βιβλίο στην ιστορία του σκακιού.

Ο θάνατος βρήκε τον υπολοχαγό του πρωσικού στρατού Φον Μπίλγκουερ πολύ νωρίς (το 1840, σε ηλικία μόλις 25 ετών) και το έργο συνέχισε ο φίλος του Τασίλο φον ντερ Λάσα (1818-1899). Το 1843 κυκλοφόρησε λοιπόν το περίφημο Handbuch des Schachspiels (Εγχειρίδιο του σκακιού), το οποίο περιείχε τους γενικούς κανόνες του παιχνιδιού, μια χρονολογική επισκόπηση συγγραφέων, 332 σελίδες με ανοίγματα και 124 σελίδες με φινάλε.


Επανατύπωση του Εγχειριδίου του 1922. Αριστερά φωτογραφία του Μπίλγκουερ

Το βιβλίο γνώρισε τεράστια επιτυχία και έκανε 8 επανεκδόσεις μέσα σε 90 χρόνια! Ανάμεσα στους υπεύθυνους έκδοσης του βιβλίου ήταν ο ίδιος ο Φον ντερ Λάσα, ο Μπέργκερ, ο Σάλοπ, ο Σλέχτερ και ο Τάρας. Στην τελευταία του έκδοση περιείχε 16 εισαγωγικές σελίδες, 118 σελίδες με ιστορικά σκακιστικά θέματα, 752 σελίδες με αναλύσεις ανοιγμάτων (που περιλάμβαναν 250 παραδειγματικές παρτίδες) και 146 σελίδες με φινάλε!

Ο εμπνευστής Φον Μπίλγκουερ έμεινε σχετικά παραμελημένος από τη σκακιστική ιστορία. Οι παρτίδες του σπάνια εμφανίζονται και δεν είναι πολύ γνωστές. Παρακάτω θα δούμε μια από αυτές:

Von Bilguer-Von der Lasa, Βερολίνο 1839
1.ε4 ε5 2.Ιζ3 Ιγ6 3.δ4 εxδ4 4.Αγ4 Αβ4+ 5.γ3 δxγ3 6.O-O γxβ2 7.Αxβ2 ζ6 8.Ββ3 Ιθ6 9.ε5 ζxε5 10.Ιxε5 Βε7 11.Ιxγ6 βxγ6 12.Αxη7 Βxη7 13.Βxβ4 δ5 14.Πε1+ Ρδ8 15.Ιγ3 Αθ3 16.η3 δxγ4 17.Παδ1+ Αδ7 18.Ββ7 Πγ8 19.Βxγ6 Πε8 20.Πxδ7+ Βxδ7 21.Βζ6+ Πε7 22.Ιδ5 Ιη8 23.Βη5 Βε8 24.Πδ1 1-0

Πηγές: Το βιβλίο The Oxford Companion to Chess, έκδοση 1992, διάφορα άρθρα εφημερίδων και η Wikipedia. Για την παρτίδα η ιστοσελίδα Chessgames.com

Άσκηση αρ. 7

Ένα πρωτότυπο, έξυπνο και όχι πολύ δύσκολο πρόβλημα καλλιτεχνικού σκακιού. Ο αριθμός των κινήσεων φαίνεται μεγάλος, αλλά η λύση είναι κρυστάλλινη.

Samuel R. Barrett, Dubuque Chess Journal, 1874  
Τα Λευκά κάνουν ματ σε 12 κινήσεις

Πηγή: Η σελίδα του Εμμανουήλ Μανωλά για το καλλιτεχνικό σκάκι